“Pour vivre heureux, vivons cachés”, luidt het Franse gezegde. Voor topsporters, die tevens vaak als publieke figuren fungeren, is dit makkelijker gezegd dan gedaan. Om toch van ietwat privacy te kunnen genieten, zijn de portretrechten een handig en noodzakelijk redmiddel. Portretrechten zijn voor topsporters echter niet enkel uit privacy-overwegingen een belangrijk en dierbaar goed…
Het portretrecht, als onderdeel van een ruimer recht op afbeelding, houdt simpelweg in dat een afbeelding niet mag worden gepubliceerd zonder de toestemming van diegene die op de foto staat. In België wordt dit recht veruitwendigd in art. XI.174 WER en de Privacywet, die bepaalt dat alleen de betrokken persoon zelf kan beslissen over opname en gebruik van zijn beeltenis.
De toestemming voor het maken en verspreiden kan zowel schriftelijk als mondeling gebeuren en wordt steeds restrictief geïnterpreteerd. Bij een onduidelijke toestemming wordt deze dus geïnterpreteerd ten voordele van de geportretteerde. Deze toestemming is echter niet in alle omstandigheden vereist. Zo zullen topsporters in het kader van hun sportieve activiteiten verondersteld worden toestemming te hebben gegeven om hun portret te verspreiden. Te denken hierbij valt bijvoorbeeld aan een live uitzending van een sportwedstrijd of een latere samenvatting ervan op het journaal.
Voor overige zaken, bijvoorbeeld het verspreiden van afbeeldingen in privécontext of voor commerciële doeleinden, is daarentegen altijd een toestemming vereist. Vanwege de steeds groter wordende commercialisering van de sportwereld, wordt ook het financieel plaatje gekoppeld aan deze portretrechten steeds belangrijker. Topsporters kunnen immers een financiële vergoeding vragen in ruil voor de toestemming om gebruik te maken van hun portret. Bij inbreuken op hun portretrechten kunnen ze dan weer een schadevergoeding eisen waarbij de vergoeding afhankelijk is van de omstandigheden. Portretrechten vormen heden ten dage dan ook een belangrijke bron van inkomsten voor topsporters. In dit kader dient vooral gedacht te worden aan sponsorcontracten waarbij spelers hun naam en afbeelding koppelen aan een bepaald merk.
Portretrechten vormen echter ook regelmatig een bron van betwistingen tussen topsporters en hun respectievelijke clubs. Immers, bij het sluiten van een arbeidsovereenkomst, wordt vaak vastgelegd dat de clubs het recht hebben om de portretten van zijn sporters te gebruiken in de acties van de clubs. Zo was er eerder dit jaar, in aanloop naar het WK, een conflict tussen Kylian Mbappé en de Franse voetbalbond waarbij de Franse sterspeler weigerde deel te nemen aan een sponsoractie omdat hij meer zeggenschap wou over de merken waarmee hij wordt geassocieerd.