België heeft zo zijn reputaties als het aankomt op justitie.
Men denke aan de enorme gerechtelijke achterstand, de algemeen negatieve beleving van de burger en de laattijdigheid van effectieve veranderingen.
“Als het regent in Parijs, druppelt het in Brussel”, durft men al eens zeggen.
Niettemin is deze spreektaal een representatie van de realiteit. België is op juridisch vlak ontegensprekelijk onderhevig aan invloeden van naburige landen doch de juridische veranderingen komen er vaak niet, minstens komen ze veel te laat.
Daarenboven is er los van deze juridische relaties met het buitenland, amper sprake van eigen juridische innovatie. Waar Frankrijk de grote speler was met de creaties van de Napoleontische wetboeken en waar Nederland op heden juridisch zeer innovatief is (bv. de creatie van straftoemetingsrichtlijnen teneinde de discretionaire bevoegdheid van de rechter enigszins te beperken), huppelt België nog steeds achterop.
Niettegenstaande het gebrek aan prominente juridische vooruitgang, vormt het Belgisch rechtslandshap een kluwen voor elke rechtzoekende. Zelfs de rechtsgeleerde ervaart de nodige moeilijkheden bij het zoeken naar relevante wetgeving, relevante rechtspraak etc.
In casu dringt zich een beknopte rechtsvergelijking op ter staving van deze stelling.
Wetten en rechtspraak dienen transparant te zijn en aldus publicatie te genieten. Deze publicatie gebeurt anno 2024 logischerwijs online. Een rechtzoekende/rechtsgeleerde die derhalve een bepaalde wet, evenals diens voorbereidende werkzaamheden tracht te vinden, dient in eerste instantie een databank te raadplegen.
Indien men deze oefening doet, wordt duidelijk dat België maar al te graag verwijzingen hanteert. Op de website ‘Belgielex’ kan men op verschillende linken klikken die de burger naar verschillende websites stuurt.
Een mogelijkheid om aan de hand van trefwoorden opzoekingen te doen is er niet, noch is er een gestructureerd overzicht voorhanden.
Onder de titels ‘parlementaire voorbereiding’, ‘wetgeving’ en ‘rechtspraak’, wordt telkens opnieuw gebruik gemaakt van linken naar talloze andere databanken, wat overigens voor een leek geen simpele opdracht is.
Mits een rechtzoekende al onder de juiste hoofding op de juiste link klikt, komt men in het beste geval bij de databank ‘Justel’ terecht. Hier worden verscheidene juridische kenmerken gevraagd, wederom kennis die de rechtzoekende vaak ontbreekt.
Er kunnen eventueel trefwoorden ingevoerd worden doch de rechtzoekende dient de databank eerst al überhaupt te vinden en het invoeren van trefwoorden leidt daarnaast allerminst tot specifieke resultaten.
Indien men evenwel een vlugge blik werpt op de Nederlandse databank, wordt al snel duidelijk dat deze een structuur heeft van een heel ander kaliber.
De rechtzoekende heeft de keuze tussen eenvoudig zoeken, uitgebreid zoeken en zoeken in EU-richtlijnen. Men komt direct uit op het betreffende tabblad en dient derhalve niet eerst verschillende omleidingen te volgen. Daarenboven zijn de zoekcriteria nagenoeg veel uitgebreider én overzichtelijker.
Bijkomend is er een titel ‘Overheid.nl’, daar heeft een rechtzoekende verschillende opties om administratieve zaken op te zoeken. Zo bestaat er zelfs de mogelijkheid een adres in te geven teneinde lokale regelgeving te vinden en kan men navigeren naar de relevante contactgegevens van elke overheidsinstantie.
Ook de Duitse databank laat het een rechtzoekende toe om eenvoudig om per onderwerp, alle relevantie verwijzingen te bekomen en hanteert een structureel overzicht in haar nationale databank.
Binnen deze databank zijn er verschillende mogelijkheden om trefwoorden in te geven, zowel in de titel als in de volledige tekst.
Daarnaast kan men opzoekingen doen per alfabet, is er een overzicht van actuele zaken en kan men zelfs een beroep doen op vertalingen.
Ondanks de superioriteit van Nederland en Duitsland ten aanzien van België, spant de Franse databank zonder twijfel de kroon. Denk aan Jura doch gratis, transparant en gebruiksvriendelijk.
Vooreerst kan er gekozen worden uit een duidelijke en uitgebreide lijst van categorieën van juridische documenten bv. wetboeken, geconsolideerde wetteksten, financiële rechtspraak, administratieve rechtspraak en ga zo maar door.
De rechtzoekende kan vervolgens aanduiden waar de trefwoorden gevonden dienen te worden om specifiekere informatie te bekomen.
Daarenboven kan men kiezen hoe de trefwoorden fungeren in de tekst (als expressie, één van de vele woorden, etc) of dat deze trefwoorden juist simpelweg niet mogen voorkomen in de tekst.
De mogelijkheden eindigen daar niet, integendeel, de rechtzoekende rest nog de optie om verschillende andere opzoekingen toe te voegen zodat deze zullen correleren én de kans substantieel zal vergroten dat de juiste tekst gevonden wordt.
Waar Belgische rechtsgeleerden ettelijke euro’s neertellen om zich toegang te kunnen verschaffen tot een onoverzichtelijke databank met vaak weinig resultaat, biedt de Franse overheid een gratis versie aan die transparant, simpel en effectief is.
De Belgische justitie wil zich maar al te graag prestige toemeten doch vergeet hierbij vaak de realiteit.
Rechtzoekende en zelfs rechtsgeleerden worden allerminst verder geholpen met de juridische databanken zonder structuur, dewelke op vandaag voorhanden zijn.
Uit deze rechtsvergelijking kan men alvast tot één conclusie komen: het kluwen in het rechtslandschap is wel degelijk vooral een Belgisch fenomeen.
BRONNEN:
https://belgielex.be/nl/parlementaire-voorbereiding
https://wetten.overheid.nl/zoeken/zoekresultaat/rs/2,3,4/titelf/1/tekstf/1/d/18-09-2024/dx/0
https://www.gesetze-im-internet.de/
https://www.legifrance.gouv.fr/